امام موسی کاظم(ع)؛ پیشوای صابر و بردبار اهل یقین

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی استان مرکزی؛ امام موسی کاظم(ع) در 20 ذی الحجه 128 هجری در ابواء، منطقه ای میان مکه و مدینه چشم به جهان گشود. این امام گرانقدر در صبر و ایستادگی در برابر مشکلات زندگی اسوه و الگوی مسلمانان به شمار می رفت و به همین دلیل به «باب الحوائج» شهرت یافت. ایشان پس از شهادت امام جعفر صادق(ع) پدر بزرگوار خویش در 20 سالگی به امامت رسید و هدایت پیروان راستین خاندان نبوت را بر عهده گرفت.

امام هفتم شیعیان(ع) به دلیل فضیلت های اخلاقی والا در نزد مردم از جایگاه ویژه و مقام ارزشمندی برخوردار بود و این محبوبیت فراوان امام هفتم(ع)، تشویش و نگرانی دستگاه خلافت عباسی را در پی داشت. از این رو بخش زیادی از عمر شریف آن حضرت(ع) در زندان های خلفای ستمگر سپری شد. امام کاظم(ع) در همه مراحل زندگی با حفظ و تقویت تعالیم اسلام راستین و با وجود سختی ها و موانع بسیاری که در مسیر به انجام رساندن وظایف و تکالیف الهی به وجود آمده بود، با استواری فراوان به مبارزه با مشکلات زمانه پرداخت و تمامی عمر پر برکت خود را در راه هدایت و ارشاد مسلمانان سپری کرد.

سرانجام امام موسی کاظم(ع) در 25 رجب 183 هجری در 55 سالگی به دستور هارون ‏الرشید به شهادت رسید. اکنون بارگاه مقدس امام هفتم شیعیان(ع) در شهر «کاظمین» عراق میزبان دوستداران این امام همام است.

امام موسی کاظم(ع)، آراسته به صفات برجسته

آن حضرت ویژگی های بسیار برجسته و مهمی داشتند. بررسی این صفات و این که چگونه آن حضرت خود را پایبند به رعایت این ویژگی های بی مانند انسانی کرده بود، در شناخت ایشان موثر است. نخستین ویژگی ایشان، صبر در هنگامه بلا به شمار می رفت. تحملی که آن امام بزرگوار در سپری کردن رنج های دنیا داشت، سبب شده بود تا در فراز و نشیب ها، سختی ها و بلاهای دنیوی صبور بماند. «صابر بر بلا بودن» از مهم ترین صفت هایی است که هر مومنی باید از آن برخوردار باشد. در اینجا واژه صابر یعنی انسان در هنگام آزمون و امتحان و در زمان مصیبت و گرفتاری، نمونه یک مومن کامل و صبور محسوب شود که این مساله به راستی در امام موسی کاظم (ع) وجود داشت.

امام موسی کاظم(ع)؛ شاکر درگاه الهی

دومین نکته برجسته در رفتار امام هفتم شیعیان(ع)، این بود که ایشان در تمامی مراحل عمر با عزت خویش، شاکرِ به تمام معنا به درگاه ایزد منان بود. همانگونه که شاکر بودن یعنی به جای آوردن شکرانه نعمت های الهی حتی اگر همسو با میل انسان نباشد، از صفات انسان کامل محسوب می شود، این صفت نیز به شکل عالی در آن حضرت دیده می شد.

خداوند در قرآن کریم، در آیه هفت سوره ابراهیم بر شکور بودن انسان تاکید دارد. در اینجا هم شاکر بودن به معنای عام کلمه است، یعنی شکر نعمت یا نقمت(عذاب) فرقی ندارد و انسان بر هر تصمیم خداوند باید شاکر باشد. این صفت برجسته نیز به طور تمام در امام کاظم(ع) مشاهده می شد. سومین ویژگی آن امام همام که بیش از دیگر صفت های های امام موسی کاظم(ع) برجسته، مهم و بارز است و نمونه کامل آن در شخصیت امام هفتم شیعیان وجود داشت، رضایت در برابر قضا و قدر الهی بود. ایشان از مسایلی که در طول زندگی به وجود آمده بود، به طور کامل رضایت داشت چرا که به قضا و قدر پروردگار معتقد بود.

این امام بزرگوار می فرماید: «الهی رضا بقضائک»؛ از این گفتار بر می آید که رضایت الهی و راضی بودن به قضا و قدر پروردگار، سر لوحه زندگی آن حضرت بود. این سخن منطبق بر سخن سیدالشهدا(ع) در لحظه های آخر عمر در قتلگاه است که به همین مهم اشاره دارد. امام موسی ابن جعفر(ع) مصداق کامل این فراز از این حدیث شریف نقل شده از امام حسین(ع) محسوب می شود که فرمود: «الهی رِضاً بِرِضِاکَ، صَبراً عَلی قَضائِک یا رَبَ لا الهَ سِواکَ...»، چرا که آن حضرت راضی به قضا و قدر الهی بود.

از مصادیق مهم انسان مومن که در قرآن کریم و در سوره توبه به آن اشاره شده است: «وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ» یعنی در برابر بهشت و پاداش های معنوی الهی آن که برای اهل ایمان از همه مهم تر است، خشنودی و رضایت پروردگار عالم به شمار می رود و بهشت و دیگر نعمت های الهی در مراحل دیگر قرار دارد. آن چه که برای اهل ایمان بسیار اهمیت دارد، این است که آن درجه از رضوان الهی را به دست بیاورد.

"کظم غیظ" صفت بارز امام موسی کاظم(ع)

خداوند در آیه 134 سوره آل عمران آورده است: «(متّقین) کسانی هستند که در راحت و رنج انفاق می‌کنند و خشم خود را فرو می‌برند و از (خطای) مردم می‌گذرند، و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد.» همانگونه که در این آیه از قرآن به «کاظمین الغیظ» یعنی فرو بردن خشم اشاره شده است، می توان گفت امام موسی کاظم(ع) نمونه کامل این امر بود و لقب آن حضرت یعنی کاظم نیز از همین آیه قرآن می آید.

با توجه به اهمیت صفت های یاد شده، چنانچه این موارد در برابر دیدگان پیروان امام موسی کاظم(ع) باشد، بسیاری از مشکلات دنیوی حل خواهد شد. آنچه از حاصل عمر آن حضرت بر جای مانده است، انسان را به این موارد رهنمون می کند که باید صبور در بلاها و گرفتاری ها بود، بی تابی و شکوه نکرد و تحمل و سعه صدر داشت چرا که سینه گشاده سبب تحمل رنج ها و فارغ شدن از عصبانیت خواهد شد.

 ویژگی های سازنده اهل بیت(ع)؛ هدایتگر جامعه اسلامی

این صفات اگر در جامعه اسلامی وجود داشته باشد، بسیاری از مشکلات جامعه حل خواهد شد و دعواهای بی پایه دنیوی به کمترین مقدار خود خواهد رسید. صبر در بلا، شکر در رها و راضی بودن به قضا و قدر الهی سبب می شود که انسان در زندگی به آرامش محسوس و مطلوبی دست یابد. باید توجه کرد که این آرامش با آسایش تفاوت دارد زیرا هرچند بسیاری از افراد وسایل آسایش دارند اما چون آرامشی وجود ندارد، بنابراین به لذت زنده ماندن و زندگی دست نمی یابند. پس بر رهپویان آن حضرت است تا با سرلوحه قرار دادن صفات ارزشمند امام موسی ابن جعفر(ع) به تکامل، سعادت و آرامش دست یابند.