انجام حدود ۵۰ درصد پروسه درمان ناباروری کشور در جهاددانشگاهی/اقدامات ستودنی استان مرکزی در حوزه درمان

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی استان مرکزی؛ پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی در هشتم خردادماه سال ۱۳۷۰ به همت زنده‌یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی و جمعی از پژوهشگران در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران به‌ عنوان مرکز جراحی محدود با هدف ارائه خدمات درمانی به زوج‌های نابارور و پژوهش و آموزش در زمینه علوم باروری و ناباروری تأسیس شد.

حاصل تلاش پژوهشگران پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی طی ۳۰ سال فعالیت، تأسیس پژوهشکده زیست‌شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی، پژوهشکده زیست فناوری، پژوهشکده پزشکی تولید مثل، همچنین تأسیس مرکز خدمات تخصصی شامل مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری، مرکز سلول درمانی، مرکز دیابت، چاقی و متابولیسم است و شاید یکی از موفق‌ترین فعالیت‌های این مجموعه درمان ناباروری بوده است که با ارتقای کیفیت، در نقاط مختلف کشور فعال شده است.
یکی از این مجموعه‌ها مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری جهاد دانشگاهی استان مرکزی است که کار خود را به عنوان اولین مرکز درمان ناباروری در استان از سال ۱۳۹۳ آغاز کرد.

این مرکز از طریق پیشرفته‌ترین روش‌ها از جمله ICSI و IVF به درمان ناباروری می‌پردازد و در حال حاضر دارای بخش‌هایی همچون مشاوره ناباروری، تخصصی مردان، تخصصی زنان و نازایی، مشاوره ژنتیک، اهدا، جنین‌شناسی، مشاوره و روانشناسی، آندرولوژی، سونوگرافی، اتاق عمل IVF  و لاپاراسکوپی است.
هشتم خردادماه؛ سالروز تاسیس پژوهشکده رویان بهانه خوبی است تا مروری بر فعالیت، دستاوردها، دغدغه ها و مشکلات این مرکز بپردازیم بویژه اینکه اینروزها چالش کاهش جمعیت، به یک دغدغه جدی در ایران بدل شده است، این دغدغه بسیار جدی است و باید فکری برای رفع این دغدغه کرد و سیاستگذاران عقیده دارند که حمایت از مراکز درمان ناباروری یک راهکار در این حوزه است.

دکتر علی اصغر غفاری زاده سرپرست جهاد دانشگاهی استان مرکزی با اشاره به اقدامات موثر و شاخص جهاد دانشگاهی استان در حوزه پزشکی، اظهارکرد: یکی از مهمترین اقدامات انجام شده در استان راه‌اندازی مرکز درمان ناباروری بود که کمبود آن در استان حس می‌شد.

وی با بیان اینکه آنزمان برای راه‌اندازی این مرکز حتی پتانسیل اولیه هم در استان مرکزی وجود نداشت چراکه نیروی تخصصی لازم برای شروع کار را در استان نداشتیم، اما علیرغم تمام این کمبودها کار در غرب کشور توسعه دادیم، افزود: استان مرکزی با توجه به شرایط خاص خود و مسائل جمعیتی و زیست محیطی، صنعتی بودن و تغییرات فرهنگی رخ داده و افزایش سن بارداری و ازدواج، به واقع در زمینه برخورداری از یک مرکز تخصصی درمان ناباروری دچار خلاء بزرگ بود و این عوامل باعث شد که راه‌اندازی این مرکز جدی گرفته شود.

غفاری زاده تصریح کرد: براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی میزان ناباروری زوجین در دنیا بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است، اما این رقم در ایران به بالای ۲۰ درصد می‌رسد و مهمترین عوامل این آمار به مسائلی چون سبک زندگی، افزایش سن ازدواج، مشکلات اقتصادی و ... بر می‌گردد و برای مثال خانواده‌ها مکررا فرزندآوری را به دلیل مخارج بالای زندگی به تعویق می‌اندازند و مشکلات ناباروری هم که بخش دیگری از ماجراست.

وی، گفت: اصلی‌ترین مشکل پیش روی این مرکز در زمان تاسیس، کمبود نیروی انسانی در زمینه آزمایشگاه، جنین‌شناسی، زنان و نازایی و مردان و اورولوژی بود که با پیگیری‌های مستمر سعی شد در حوزه اورولوژی مردان و آزمایشگاه به نیروی‌های بومی استان اتکا شود و در صدد آموزش نیروها برآمدیم، از طرفی فوق‌تخصص زنان در استان نداشتیم که از خارج از استان دعوت شد و به آرامی فعالیت مرکز پا گرفت.

فرزند دار شدن ۶۰۰ زوج طی ۷ سال/۱۵ تا ۲۰ هزار جنین فریز شده‌اند

رییس جهاد دانشگاهی استان مرکزی با بیان اینکه کار درمان ناباروری، امری باصطلاح، صفر و یک است، به این معنی که که فرد یا باردار می‌شود یا نمی‌شود، افزود: کسب اعتماد و اطمینان جامعه در این کار تخصصی بسیار اهمیت داشت و در کنار هزینه‌های بالای درمان باید کیفیت کار به خوبی حاصل می‌شد که خوشبختانه با تلاش‌های متخصصین مرکز این اطمینان ایجاد شد و تاکنون بیش از ۶۰۰ زوج از طریق روش‌های کمک بارداری که در مجموعه ارائه می‌شود صاحب فرزند شده‌اند که یک تا سه قلو هستند.

وی اظهارکرد: در حال حاضر حدود ۱۵ تا ۲۰ هزار جنین فریز شده در مرکز وجود دارد، از هر فرد پس از مراجعه به مرکز در هر سیکلی ۱۰ تخمک گرفته می‌شود که از این تعداد ۸ جنین تشکیل می‌شود و تلاش بر این است که در هر مرحله یک تا سه جنین به فرد منتقل شود و باقی فریز می‌شوند تا اگر بارداری اتفاق نیفتاد از جنین‌های فریز شده استفاده شود و سیکل درمان از ابتدا تکرار نشود.

غفاری‌زاده با تاکید بر اینکه فرآیند درمان نسبتا پیچیده و حاصل کار تیمی است، افزود: مجموعه جهاد دانشگاهی در بخش مرکز درمان ناباروری خوشخبتانه تاکنون به شکل تیمی پیش رفته‌اند و نتایج مثبت حاصله نیز ناشی از انسجام و کار تیمی است. خدمات این مرکز همتراز مراکز درمان ناباروری معتبر کشور در پایتخت و شهرهای بزرگ کشور است و خوشبختانه افراد برای درمان نیازی به خروج از استان ندارند.

همه امکانات در مرکز مهیاست/تمرکز بر اهدای جنین است

وی بیان کرد: تلاش شده است که بخش‌های مختلف مورد نیاز برای تسریع در روند درمان در مراکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی استان تجمیع شود، به عنوان مثال آزمایشگاه تشخیص طبی پیشرفته و تجهیزات به روز در این مرکز فعال است و نیازی به خروج از مرکز برای انجام انواع آزمایشات نیست، همچنین آزمایشگاه ژنتیک نیز اخیرا فعال شده است که برای مرکز بسیار اهمیت داشته و در امر پیشگیری از بروز بیماری‌ها نیز نقش تعیین‌کننده دارد و تقریبا با هزینه ای معادل نصف هزینه دریافتی بخش خصوصی فعال است.

رییس جهاد دانشگاهی استان مرکزی اضافه کرد: در کنار درمان ناباروری چند کلینیک نیز در مرکز راه‌اندازی شده که از جمله آنها کلینیک غدد است چراکه برخی به دلیل مشکلات غددی نمی‌توانند صاحب فرزند شود، کلینیک تغذیه نیز فعال است تا در پروسه درمان برنامه تغذیه‌ای درست به افراد داده شود، همچنین کلینیک اهدا راه‌اندازی شده است. البته برای اهدای جنین قانون وجود دارد و در حال حاضر در مجموعه تمرکز اصلی بر روی اهدای جنین است، در موارد خاصی اهدای تخمک انجام می‌گیرد، اما تاکنون اهدای اسپرم انجام نشده است چراکه قانون مشخصی در این راستا وجود ندارد.

وی با بیان اینکه سازوکار اهدا بسیار پیچیده است به همین دلیل یک کلینیک برای آن راه‌اندازی شده است چراکه باید مباحث روانی، حقوقی و فقهی در این خصوص پیگیری شود و اطلاعات جنین نیز به صورت کاملا محرمانه حفظ می‌شود، به فعالیت کلینیک مشاوره اشاره کرد و گفت: تلاش جهاد دانشگاهی ارتقای خدمات و به نتیجه رساندن امور با حداقل هزینه است، در حال حاضر بخش‌های اصلی مرکز که دارای اهمیت هستند فعالند، البته بخش‌هایی مانند داروخانه که مسلما وجود آن برای کنترل در روی درمان و زنجیره داروهاست برای مجموعه لازم است، اما تمرکز بر روی بخش‌های اولویت‌دار مانند آزمایشگاه تشخیص قرار گرفت و در آینده‌ای نزدیک امکاناتی چون داروخانه نیز در نظر گرفته می شود.

تحریم‌ها و مشکل دارو و مواد مصرفی/مرکز درمان ناباروری، فلوشیپ می‌خواهد

رییس جهاد دانشگاهی استان با تاکید بر اینکه شاید ورود به عرصه‌هایی چون درمان ناباروری در استان، با توجه به مشکلات  موجود نوعی شجاعت و جسارت لازم داشته باشد، اظهار کرد: جهاد دانشگاهی این شجاعت را به خرج داد و کار انجام شد، اما، مشکلات بزرگ همچنان وجود دارند، برای مثال نبود فلوشیپ ناباروری به تعداد کافی در استان یک مشکل بزرگ قلمداد می شود، در استان تنها دو فلوشیپ وجود دارد که یکی از آنها در بخش خصوصی مشغول است و دیگری عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی است. یکی از فلوشیپ های فعال در مرکز نیز به دلیل بومی نبودن از مجموعه جدا شد به همین دلیل لازم است که تعداد این متخصصین افزایش یابد. در این راستا، جهاد دانشگاهی تلاش دارد که برخی از متخصصین را به سمت گذراندن دوره فلوشیپ سوق دهد چراکه اگر این مسئله در استان حل شود عملا در بحث متخصصین مشکلی نخواهیم داشت.

وی با اشاره به برخی مشکلات در زمینه تامین داروهای درمان ناباروری، گفت: کیفیت دارو در امر درمان مهم است و در واقع تضمین کننده روند کار به شمار می رود، در مقطعی از داروهای با کیفیت آلمانی استفاده می شد، اما تحریم ها باعث شد که از داروهایی با برندهای دیگر استفاده شود که به لحاظ ساختاری و فرمولاسیون و نحوه نگهداری متفاوت بودند و همین امر تاثیر منفی در روند درمان و نتایج چنین مراکزی گذاشت، از طرفی بیش از ۹۰ درصد محیط کشت، مواد مصرفی و ... از خارج کشور تهیه می‌شود و تحریم‌ها در زمینه تامین این مواد مصرفی تاثیرگذار بود، هرچند که برخی از شرکت‌ های دانش بنیان به سمت تولید حرکت کردند که اتفاق خوبی محسوب می‌شود.

نگران حذف ارز دولتی از مواد مصرفی هستیم

غفاری‌زاده به حذف ارز دولتی از تهیه محیط‌های کشت و مواد مصرفی برای درمان ناباروری اشاره کرد و افزود: این حذف ارز تاثیر بسیار بالایی در روند درمان خواهد داشت به طوری که هزینه درمان به شدت افزایش می‌یابد و جای نگرانی دارد چراکه بخشی از علل ناباروری یا تاخیر در فرزندآوری مربوط به مسائل مالی  و اقتصادی است و شاید باعث شود که افراد با افزایش هزینه‌ها روند درمان را ادامه ندهند و با توجه به اینکه یکی از مباحث جدی کشور بحث جمعیت است، چنین تصمیمی مشکلات را دوچندان می‌کند.

وی با بیان اینکه وجود یک فرزند می تواند بنیان خانواده را مستحکم کند و زوجین برای حفظ این بنیان هزینه های بسیاری را متقبل می شوند تا فرزند داشته باشند، افزود: مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی استان مرکزی یک مرکزی نیمه دولتی است و تفاوت چندان با مراکز دولتی ندارد، اما خدمات این مرکز در سطح مراکز خصوصی ارائه می‌شود. در طول یک سال اخیر با توجه به مشکلات اقتصادی و شیوع ویروس کرونا، خانواده ها فشار بسیاری را متحمل شده‌اند، اما این عوامل باعث نشده است که کاهش مراجعه‌کننده رقم بخورد چراکه برای حفظ بنیان خانواده، زوجین تلاش دارند، صاحب فرزند شوند و شاید در این مسیر از بسیاری از خواسته‌ها و تقاضاهای خود چشم‌پوشی کنند.

مراکز درمان ناباروری حمایت دولت را می‌خواهند

رییس جهاد دانشگاهی هزینه یک دوره درمان را حدود ۸ تا ۱۰ میلیون تومان دانست و افزود: ممکن است که برخی از افراد در دوره اول باردار نشود و نیاز به طی دوره‌های دیگری از درمان داشته باشند، که مسلما در این صورت هزینه‌ درمان آنها افزایش می‌یابد.

وی تصریح کرد: مسئله جمعیت، امروز یکی از مشکلات اصلی کشور است و کاهش نرخ جمعیت، بارداری و باروری، آینده را به چالش می‌کشد. هر چند که با نگاهی به صندلی‌های خالی دانشگاه نیز می توان متوجه کاهش شدید جمعیت جوان کشور شد و این کاهش به نسل‌های بعدی منتقل می شود و امورات کشور را با مشکل روبرو می کند، به همین دلیل باید برای افزایش جمعیت و نرخ باروری حمایت ویژه از اقداماتی که برای رفع این مشکل صورت می گیرد، داشت.

غفاری زاده با اشاره به اینکه در گذشته درمان ناباروری تحت پوشش بیمه‌های تکمیلی نبود، اما با پیگیری‌های صورت گرفته در حال حاضر برخی از بیمه‌های تکمیلی این هزینه‌ها را پوشش می‌دهند، گفت: مسلما این حمایت‌ها کافی نیست، مسئله ناباروری شامل دو بخش درمان و پیشگیری می شود، اگر بخواهیم با معضل کاهش جمعیت مقابله کنیم باید پیشگیری را مدنظر قرار دهیم و باید عوامل ایجاد کننده ناباروری شناخته و رفع شود، از طرفی لازم است که دولت از مراکز درمان ناباروری نیز حمایت داشته باشد، ۵ درصد مراکز درمان ناباروری در کشور متعلق به جهاد دانشگاهی است، اما شاید ۵۰ درصد پروسه درمان ناباروری در کشور توسط این مراکز انجام می‌گیرد به همین دلیل باید از این پتانسیل کاربردی حمایت ویژه صورت گیرد.