ایران مستعد توریسم درمانی در پیوند سلول‌های بنیادی است/بزودی در این حوزه به هاب منطقه تبدیل می شویم

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی استان مرکزی؛ دکتر ضرابی مدیرعامل بانک خون بند ناف کشور در سمینار "سلول های بنیادی؛ پتانسیل ها و چشم اندازها" که به همت جهاددانشگاهی استان مرکزی و بیمارستان سینا اراک در این بیمارستان برگزار شد، با بیان اینکه مدت زمان زیادی از تولد دانش سلول های بنیادی در جهان نمی گذرد، اظهارکرد: سلول های بنیادی دارای دو ویژگی خود نوزایی و توانایی متمایز از دیگر سلول ها دارند و در واقع می توانند تمامی سلول های بدن را ایجاد کنند و در مغز استخوان وجود دارند.

وی با اشاره به اینکه این سلول ها در درمان بیماری هایی که منشأ خونی دارند، قابل استفاده هستند، افزود: خون موجود در بند ناف، منبع اصلی و مملو از سلول های بنیادی است، اما عموما بند ناف در زمان زایمان به عنوان یک زباله بیولوژیک دور انداخته می شود در حالی که می توان پس از انجام آزمایشات متعدد و تست های کنترل کیفیت، سالها این نمونه را در اختیار داشت که باید در تانک های نیتروژن مایع و در دمای منفی ۱۹۶ نگهداری شود.

ضرابی با اشاره به فعالیت بانک خون بند ناف به دو شکل در جهان، تصریح کرد: در روش اول خون بند ناف به شکل عمومی به بانک داده می شود که امکان در اختیار گذاشتن این خون برای هر فردی وجود دارد، اما در بانک خون خصوصی، این خون فقط برای استفاده یک فرد نگهداری می شود و در ایران نیز این بانک عمومی و خصوصی فعالیت دارد.

مدیرعامل بانک خون بند ناف کشور با بیان اینکه در ۱۲۰ بانک عمومی جهان ۸۰۰ هزار نمونه و در ۲۵۰ بانک خصوصی بیش از ۷ میلیون نمونه ذخیره شده است، گفت: در امریکا بیش از ۱.۲ میلیون نمونه در بانک خصوصی و بیش از ۲۳۵ هزار نمونه خون بند ناف ذخیره شده است و تا امروز ۴۰ هزار نمونه خون بند ناف برای درمان بیماری ها در جهان مورد استفاده قرار گرفته است.

ضرابی ادامه داد: در ایران، بانک عمومی در بیمارستان شریعتی و سازمان انتقال خون فعال است و در این دو مرکز ۱۰ هزار نمونه ذخیره سازی شده است، اما در رویان، ۱۸۰ هزار نمونه خون بند ناف ذخیره شده است. بزرگترین ذخیره سازی خون بند ناف را در خاورمیانه داریم و امسال به ۲۰۰ هزار نمونه می رسیم. به خانواده ها ذخیره سازی نمونه را حتما توصیه می کنیم چراکه نگهداری این نمونه در واقع مصداق بیمه بیولوژیک است.

وی با تاکید بر اینکه جمع آوری این نمونه کاملا ایمن و سالم انجام می شود، افزود: در زمان پیوند سلول های بنیادی فرد دهنده و گیرنده باید تطبیق کامل داشته باشند، اما از سلول های بنیادی در خون بند ناف می توان استفاده ای گسترده تر داشت.

ضرابی تصریح کرد: در خون بند ناف بین ۶۰۰ هزار تا دو میلیون سلول وجود دارد و تعداد آن در واقع به طول بند، اندازه جفت، نوع زایمان، وزن نوزاد و شرایط مادر در حین زایمان بستگی دارد و اگر بخواهیم از آن برای درمان بیماری های خونی استفاده کنیم، باید برای کودکان با وزنی زیر ۳۰ کیلوگرم انجام گیرد و برای افراد بزرگسال باید تعداد بیشتری کیسه خون بند ناف استفاده شود.

وی با بیان اینکه در درمان بیماری های دارای منشأ خونی، انواع سرطان ها، بیماری تالاسمی، لنفوم ها و ... از سلول های بنیادین خون بند ناف استفاده می شود، گفت: برای هر بیماری که سیستم خونی را تحت تاثیر قرار دهد می توان از سلول های بنیادی خون ساز استفاده کرد و در بانک خون بند ناف رویان در واقع برای این بیماری ها، پیوند انجام شده و حتی در بحث اوتیسم نیز موارد بالینی آغاز شده است.

مدیرعامل بانک خون بند ناف کشور افزود: برای دیابت نوع دو، بیماری های کبدی، کلیوی، سرطان ها و .... تحقیقات بسیاری در جهان در حال انجام است و کارآزمایی های بالینی در این رابطه صورت گرفته است. در ایران نیز کارآزمایی های بسیاری در جریان است و در حوزه فلج مغزی از سلول های بنیادی خون بند ناف برای بچه های ۴ تا ۱۴ سال استفاده شد. ۱۲۰ کودک دارای مشکل بلع، تکلم، حرکتی و ... تحت کارآزمایی قرار گرفتند و تاکنون بیش از ۷۰۰ تزریق(تزریق سلول در نخاع)انجام شده است. فاز دوم اینکار به اتمام رسیده و با توجه به تاثیرات مثبتی که شاهد هستیم به نظر می رسد که در سال آینده می توان این روش درمانی را معرفی کرد.

وی اضافه کرد: برای کودکان مبتلا به اوتیسم نیز فاز آزمایشی برای ۶ کودک آغاز شده است و فاز نخست آن رسما از پاییز اجرایی می شود.

ضرابی تصریح کرد: در زمان تولد نوزاد، علاوه بر خون بند ناف، ضمائم دیگری چون بافت بند ناف، پرده آمونیوتیک، جفت و ... از رحم خارج می شود که به عنوان زباله بیولوژیک قلمداد می شوند، اما بافت بند ناف منبع سلول های بنیادی غیرخونی است، پرده آمونیوتیک به عنوان زخم پوش در سوختگی ها زخم پای دیابت و جراحی قرنیه قابل استفاده است و سرم خون بند ناف برای محیط کشت قابلیت بهره برداری دارد، بر این اساس امروز طرحی در قالب راه اندازی پالایشگاه محصولات زایمان در نظر است چراکه می توان بیش از ۳۰ محصول از این زباله ها قابل استفاده است.

وی با اشاره به اینکه پالپ دندان نیز منبع سلول های بنیادین است که ذخیره سازی می شود، گفت: در ریشه دندان شیری و عقل، سلول بنیادی غیرخونی وجود دارد که ذخیره سازی آن انجام خواهد شد.

مدیرعامل بانک خون بند ناف کشور تصریح کرد: سالانه باید بیش از ۴ هزار پیوند در کشور انجام گیرد، اما فعلا حدود هزار پیوند انجام می شود و دلیل این امر کم بودن تعداد مراکز ذخیره سازی است، با توجه به اینه جامعه به سمت تک فرزندی حرکت می کند باید از این نمونه ها به عنوان عامل بیمه خانواده استفاده کرد.

مدیرعامل بانک خون بند ناف کشور همچنین در جمع خبرنگاران با تاکید بر اینکه ایران تلاش دارد در بحث سلول های بنیادی به هاب منطقه تبدیل شوند، گفت: تلاش می شود که طی دو ماه آینده به بحث بیماری ALS(بیماری بدخیم عصبی در بالغین) ورود کنیم، همچنین در بیماری MS در حال اخذ مجوز کمیته اخلاق هستیم. ماه گذشته به بیماری آتروز وارد شدیم و به بیماری SMA نیز برای کارآزمایی بالینی ورود خواهیم کرد.

دکتر ضرابی مدیرعامل بانک خون بند ناف کشور در حاشیه سمینار سلول های بنیادی که به همت جهاد دانشگاهی استان و بیمارستان سینا اراک در این بیمارستان برگزار شد، در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه در کشور ۴۲ دفتر نمایندگی وجود دارد، اظهارکرد: در تمامی مراکز استان ها دفاتر بانک خون بند ناف وجود دارد و حتی در برخی از شهرستان ها دفتر نمایندگی بسته به درخواست ها راه اندازی شده است و همه دفاتر پس از جمع آوری، نمونه ها را به تهران منتقل می کنند و در واقع مرکز ذخیره سازی به شکل متمرکز در تهران وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه در بهترین شرایط، میزان موفقیت پیوند سلول های بنیادی در ایران بیش از ۷۵ درصد است که البته این رقم در جهان به ۷۰ درصد می رسد، گفت: دانش سلول های بنیادی به  چند دسته تقسیم می شود، امروز در ایران دانش جداسازی سلول های بنیادی از نقاط مختلف بدن وجود دارد، همچنین توان تمایز سلول های بنیادی حاصل شده است و در نهایت، امکان ذخیره سازی سلول ها برای مدت طولانی و استفاده از سلول ها در درمان مهیاست.

امروز دانش فنی سلول های بنیادی در ایران بومی شده است

ضرابی با تاکید بر اینکه امروز دانش فنی سلول های بنیادی در ایران بومی شده است و برخی از کشورهای همسایه درخواست راه اندازی بانک خون بند ناف از سوی ایران را دارند گفت: با چهار کشور نیز در حال عقد تفاهم نامه هستیم و در واقع ایران در سطح منطقه بزرگترین ظرفیت بانک سلول های بنیادی را در اختیار دارد و در حوزه استفاده از دانش فنی پیشگام هستیم.

وی افزود: در کنار موفقیت های بزرگ در حوزه دانش بومی، متاسفانه تعداد مراکز پیوند کم است، البته عمر دانش سلول های بنیادی در جهان به دو دهه می رسد و باید در این حوزه تلاش بیشتری صورت گیرد تا کاربردهای بیشتری از سلول ها صورت گیرد.

مدیرعامل بانک خون بند ناف کشور در خصوص راه اندازی پالایشگاه محصولات زایمان در کشور بیان کرد: مسلما برای استفاده از هر گونه نمونه برای امور تحقیقاتی و درمانی و ذخیره سازی برای خود فرد باید رضایت خانواده اخذ شود و مسلما برای استفاده از زباله های بیولوژیک زایمان نیز حتما رضایت خانواده درخواست می شود.

وی اضافه کرد: بیش از ۳۰ محصول می توان از زباله های زایمانی به دست آورد، به عنوان مثال خون بند ناف، پرده آمونیوتیک، سرم خون بند ناف جمع آوری شده است، اما برای تکمیل چرخه پالایشگاه، یک مجموعه در پارک علم و فناوری پردیس تهران در حال آماده شدن است و امیدواریم با راه اندازی این پالایشگاه به سمت استفاده از ضمائم زایمان برویم.

ضرابی در خصوص اثربخشی تزریق سلول در برخی از بیماری ها گفت: بیماران cp طیف ناتوانی گسترده ای دارند و بسته به شدت درگیری اثربخشی، تزریق سلول متفاوت است و در این راستا تعداد سلولهای تزریقی و دفعات تزریق متغیر است. حداقل باید سه نوبت سلول تزریق شود در برخی از بیماران، اثربخشی تزریق را شاهد هستیم، اما در مواردی نیز موفقیت بالایی حاصل نشده است. البته اگر در این بیماری به نتایج کاملا مثبت دست یابیم، می توانیم توریسم درمانی را در این عرصه دنبال کنیم کما اینکه امروز یکی از کشورهای خارجی دارای ۶۰۰ بیمار فلج مغزی است و اعلام آمادگی کرده اند که بیماران در قالب توریسم پزشکی برای درمان به ایران منتقل کنند.

هزینه های درمان با سلول های بنیادی

وی در خصوص هزینه های درمان با سلول های بنیادی، تصریح کرد: پیوند سلول های بنیادی در ایران با حمایت وزارت بهداشت و بیمه ها کاملا رایگان است در حالی که در اروپا و امریکا پیوند سلول های خونساز بیش از ۴۰۰ هزار دلار هزینه دارد، همچنین اگر هر نمونه خون بند ناف در کشور وجود نداشته باشد و به دنبال واردات آن باشیم، ۳۵ تا ۴۰ هزار دلار هزینه به دنبال دارد و به هر میزان ظرفیت ذخیره سازی سلولی افزایش یابد ضمن استفاده درمانی بیشتر، خروج ارز نیز کاهش می یابد و حتی برای پیوند سلول ها در خارج از کشور نیز ۴۰۰ هزار دلار باید هزینه شود.

ضرابی در خصوص هزینه های ذخیره سازی نمونه های خون بند ناف در بانک، اظهارکرد: برای ذخیره سازی در بانک عمومی هزینه ای دریافت نمی شود، اما برای ذخیره سازی در بانک خصوصی در ابتدای امر ۶ میلیون تومان و سالانه حدود ۳۰۰ هزار تومان بابت نگهداری دریافت می شود که البته در این راستا پرداخت قسطی یا استفاده از تسهیلات نیز در نظر گرفته شده است، همچنین هزینه های آزمایش برای بیماران نیز رایگان است و هیچ فردی بابت مباحث مالی از ذخیره سازی خون بند ناف محروم نشده است.

وی با اشاره به توریسم درمانی در حوزه پیوند سلول های بنیادی، بیان کرد: در مرکز طبی کودکان در تهران، امروز از هر ۷ تخت بستری، در سه تخت، بیمار خارجی بستری است و امکان انجام پیوند برای بیماران خارجی در کشور وجود دارد.

وی با تاکید بر اینکه ایران تلاش دارد در بحث سلول های بنیادی به هاب منطقه تبدیل شوند، گفت: تلاش می شود که طی دو ماه آینده به بحث بیماری ALS(بیماری بدخیم عصبی در بالغین) ورود کنیم، همچنین در بیماری MS در حال اخذ مجوز کمیته اخلاق هستیم. ماه گذشته به بیماری آتروز وارد شدیم و به بیماری SMA نیز برای کارآزمایی بالینی ورود خواهیم کرد.

دکتر صدیقی رئیس بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی سینا اراک در ادامه این سمینار تصریح کرد: در بحث خون بند باف سالهاست پژوهش های بسیاری صورت گرفته است، اما هنوز ناگفته در این حوزه بسیار است و دانش عمومی مردم در این حوزه کم است.

وی اظهار کرد: خون بند ناف می تواند در درمان بیماری ها بسیار موثر باشد و باید اطلاعات کافی در این حوزه در اختیار مردم قرار داده شود.

رئیس بیمارستان فوق تخصصی سینا  خاطرنشان کرد: پزشکان و متخصصان زنان اگر در این حوزه توجیه شوند می توانند مبلغ خوبی در خصوص ذخیره سازی خون بند ناف باشند، اما هنوز دانش عمومی در این حوزه اندک است و باید آگاهی بخشی در این حوزه افزایش یابد.

دکتر علی اصغر غفاری زاده رئیس جهاددانشگاهی استان مرکزی در حاشیه سمینار "سلول های بنیادی؛ پتانسیل ها و چشم اندازها" که با حضور مدیرعامل بانک خون بند ناف کشور در بیمارستان سینا اراک برگزار شد، اظهارکرد: درمان بیماری‌های صعب‌العلاج یا لاعلاج یکی از نیازهای جامعه است.
 
وی افزود: یکی از روش‌های درمان این نوع بیماری‌ها استفاده از سلول‌های بنیادی است و خون بند ناف سرشار از این سلول‌هاست و در صورت ذخیره شدن می‌تواند تا سال‌های سال مورد استفاده قرار بگیرد و اگر خود فرد و یا وابستگان درجه یک او در این مدت به بیماری‌های قابل درمان با سلول‌های بنیادی مبتلا شوند با استفاده از این ذخیره خون امکان درمان آنها وجود دارد.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: ذخیره خون بند ناف برای درمان ۸۰ تا ۱۰۰ بیماری می‌تواند کاربرد داشته باشد اما متأسفانه در بیش از ۸۰ درصد موارد این خون پس از تولد نوزاد دور ریخته می‌شود در صورتی که با هزینه‌ای می‌توان آن  را به عنوان پس‌اندازی برای سلامت در آینده ذخیره کرد.

رئیس جهاددانشگاهی استان یادآور شد: در استان مرکزی این امکان فراهم است و تاکنون ۲ هزار نمونه ذخیره شده است.