چرا امام جعفر صادق(ع) رییس مذهب تشیع نام گرفت؟
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی استان مرکزی؛ امام صادق(ع) در روز ۱۷ ربیع الاول سال ۸۳ هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود. نام شریفش جعفر و لقب معروفش صادق و کنیه اش ابوعبدالله است. شهادت آن حضرت در ۲۵ شوال سال ۱۴۸ هجری قمری، در ۶۵ سالگی به دستور منصور دوانیقی، خلیفه ستمگر عباسی به وسیله سمی که به آن بزرگوار خوراندند، در شهر مدینه اتفاق افتاد و محل دفنش در قبرستان بقیع است.
امام جعفر صادق(ع) تلاش و کوشش خود را با مساعی علمی آغاز و حوزه فکری و ثمربخش خویش را که بزرگان فقها و متفکران از آن بیرون آمدند، در صفوف امت، افتتاح کرد و با تربیت شاگردانی دانشمند، ذخیره علمی بزرگی برای امت برجای گذاشت.
مهمترین فعالیت‌های امام صادق(ع) چه بود که موجب شد مذهب شیعه را جعفری بنامیم؟
کاری که امام صادق(ع) انجام دادند، بسیار بدیع و اندیشیده بود. با استفاده از زمینه مناسبی که امام باقر(ع) فراهم آوردند و هسته اولیه علم و تدریس را پایه گذارده بود، شروع به فعالیت فرهنگی کردند.
سازماندهی فکری مکتب:
مجلس درس تشکیل دادند و در آن به شاگردان فهماندند که ماچه می‌گوییم. نظر ما در دین و مذهب چیست؟ از آیات قرآن چه برداشتی داریم. در طول حیات پربارشان بزرگ‌ترین مکتب فقهی را بنا نهاد. تکیه اصلی او بیان اندیشه اسلام بود. بخش مهمی از احادیث و علوم قرآنی را براساس شیوه علمی عرضه کردند و حدفاصل فرقه‌های گوناگون را برشمردند و نشان دادند که کدام فرقه تا کجا درست و استوار سخن می‌گوید و در کجا راه باطل را می‌پیماید. زیرا وابسته به امام صادق(ع) و حاصل تلاش‌ها و برنامه‌های ایشان بود یعنی آنچه را که امامان پیشین مورد عمل قرارداده بودند ایشان آنها را به ثمر رساندند.
مذهب جعفری مکتب امام علی(ع) نبود و مکتب علی(ع) همان اسلام راستین است و جز حضرت علی(ع) کیست که اسلام را بهتر و کامل تر از علی(ع) بشناسد. ایشان همگام پیامبر اکرم(ص) و وصی و برادر ایشان بودند. زندگیشان سراسر در کنار رسول الله(ص) گذشته بود. ایشان مکتب شیعه را که همان اسلام راستین است معرفی کردند. خطوط فکری آن را عرضه و شاگردان را تشویق به تدوین کردند. برپایه تشویق ایشان اصول اربعماء تنظیم شد و براساس آن تشیع شکل و سازمان خویش را نشان داد. ایشان نشان دادند تشیع هم مذهب است و هم حکومت و بین این دو جدایی نیست. روش شیعه روش اهل بیت(ع) است.
توجه دادن به اهل بیت(ع):
حق اهل بیت(ع) در همان روزهای اولیه وفات پیامبر از دست رفته بود و به تدریج که از روزگار حکومت زمامداران می‌گذشت در سایه القائات و دشمنی‌ها حقوقشان بیش از پیش فراموش شده و ارزش و اعتبارشان کم رنگتر می‌شد. در عصر بنی امیه سعی براین شد که اهل بیت را به فراموشی بسپارند و همین کار را انجام دادند. کار امام صادق(ع) احیای اهل بیت(ع) و توجه دادن عامه به سوی آن بود. در مردم این درک و اندیشه پدید آمد که تجدید نظری در این زمینه باشند و این محصول تلاش امام بود که دربین جامعه علمی و فقهی آن روز توانست این برجستگی رابه اثبات رساند و خود به عنوان فردشاخص اهل بیت(ع) در عصر امامت درخشندگی‌هایی داشت و در نهایت در سایه زحمات امام افکار اسلامی و خط صریح و صحیح آن از نو متجلی گردید.
دلیل اینکه مذهب شیعه را مذهب جعفری خوانده‌‌اند چیست؟
ابتدا اینکه باید این موضوع را مد نظر داشته باشیم که همه امامان شیعه برای اسلام و خلق خدا خدمت کردند. در این راه زحمات طاقت فرسایی را متحمل شدند. زحمات در قالب‌های مختلف، مانند قیام، صلح، سکوت و فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی ظهور نمود.
علت اینکه به مذهب ما "مذهب جعفری "گفته می‌شود، این نیست که امامان دیگر برای اسلام خدمت نکرده‌اند، بلکه سبب نامیده شدن آن است که دوره زندگی امام صادق(ع) مصادف بود با اواخر حکومت امویان و اوایل خلافت عباسیان. به سبب درگیری‌ها و اختلافاتی که میان این دو خاندان به وجود آمده بود، فرصت خوبی برای فعالیت‌های فرهنگی پدید آمد که امام صادق(ع) از آن بهره گرفت و شیعه را توسعه داد. امام با تشکیل حلقات درس و تبیین معارف و مبانی تشیع، به نشر و تبلیغ اسلام پرداخت. روایات بسیار زیادی را بیان فرمود. به همین جهت حیات مجددی در کالبد شیعه دمیده شد. معارف و احکام شیعه بیش از هر زمانی مطرح گردید. نظم و ترتیب خاص و ارزنده‌ای به شیعه داده شد. بدین جهت این مذهب را به امام جعفر صادق(ع) منسوب می‌نمایند. زیرا علاوه بر تحکیم مبانی آن، عمده احادیث این مذهب- نسبت به امامان دیگر - از این امام بزرگوار نقل شده است.
در مجلس درس ایشان هزاران تن شرکت می‌کردند. برخی از آنان مانند ابوحنفیه، مالک بن انس، جابر بن حیان و زرارة بن اعین، از ارکان و بزرگان اهل سنت و شیعه به شمار می‌آمدند.
عصر امام صادق(ع):
عصر امام صادق(ع) یکی از طوفانی‌ترین ادوار تاریخ اسلام است که از یک سو اغتشاش ها و انقلاب های پیاپی گروه های مختلف، به ویژه از طرف خونخواهان امام حسین (ع) رخ می‌داد، که انقلاب "ابوسلمه" در کوفه و "ابو مسلم" در خراسان و ایران از مهم ترین آنها بوده است. و همین انقلاب سرانجام حکومت شوم بنی امیه را برانداخت و مردم را از یوغ ستم و بیدادشان رها ساخت. لیکن سرانجام بنی عباس با تردستی و توطئه، بناحق از انقلاب بهره گرفته و حکومت و خلافت را تصاحب کردند. دوره انتقال حکومت هزار ماهه بنی‌امیه به بنی‌عباس طوفانی‌ترین و پر هرج و مرج ترین دورانی بود که زندگی امام صادق(ع) را فراگرفته بود و از دیگر سو عصر آن حضرت، عصر برخورد مکتب ها و ایدئولوژی ها و عصر تضاد افکار فلسفی و کلامی مختلف بود، که از برخورد ملت های اسلام با مردم کشورهای فتح شده و نیز روابط مراکز اسلامی با دنیای خارج، به وجود آمده و در مسلمانان نیز شور و هیجانی برای فهمیدن و پژوهش پدید آورده بود.
عصری که کوچکترین کم کاری یا عدم بیداری و تحرک پاسدار راستین اسلام، یعنی امام(ع)، موجب نابودی دین و پوسیدگی تعلیمات حیات‌بخش اسلام، هم از درون و هم از بیرون می‌شد. اینجا بود که امام(ع) دشواری فراوان در پیش و مسؤولیت عظیم بر دوش داشت. پیشوای ششم درگیر و دار چنین بحرانی می‌بایست از یک سو به فکر نجات افکار توده مسلمان از الحاد و بی‌دینی و کفر و نیز مانع انحراف اصول و معارف اسلامی از مسیر راستین باشد، و از توجیهات غلط و وارونه دستورات دین به وسیله خلفای وقت جلوگیری کند.
علاوه بر این، با نقشه‌ای دقیق و ماهرانه، شیعه را از اضمحلال و نابودی برهاند، شیعه‌ای که در خفقان و شکنجه حکومت پیشین، آخرین رمق ها را می گذراند، و آخرین نفرات خویش را قربانی می داد، و رجال و مردان با ارزش شیعه یا مخفی بودند، و یا در کر و فر و زرق و برق حکومت غاصب ستمگر ذوب شده بودند، و جرأت ابراز شخصیت نداشتند، حکومت جدید هم در کشتار و بی عدالتی دست کمی از آنها نداشت و وضع به حدی خفقان‌آور و ناگوار و خطرناک بود که همگی یاران امام (ع) را در معرض خطر مرگ قرار می‌داد، چنانکه زبده‌هایشان جزو لیست سیاه مرگ بودند.
تاسیس چنین مکتب فکری و این سان نوسازی و احیاگری تعلیمات اسلامی، سبب شد که امام صادق(ع) به عنوان ربیس مذهب جعفری(تشیع) مشهور گردد. لیکن طولی نکشید که بنی عباس پس از تحکیم پایه‌های حکومت و نفوذ خود، همان شیوه ستم و فشار بنی امیه را پیش گرفتند و حتی از آنان هم گوی سبقت را ربودند. امام صادق(ع) که همواره مبارزی نستوه و خستگی‌ناپذیر و انقلابی بنیادی در میدان فکر و عمل بوده، کاری که امام حسین(ع) به صورت قیام خونین انجام داد، وی قیام خود را در لباس تدریس و تاسیس مکتب و انسان سازی انجام داد و جهادی راستین کرد.
نظر شما :