مراسم رونمایی از ۱۰ محصول فناورانه‌ی جهاددانشگاهی برگزار شد/ تشریح کامل این ۱۰ فناوری

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، در این مراسم که با حضور دکتر اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور، دکتر سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور، دکتر انوشیروان محسنی بندپی استاندار تهران، دکتر حمیدرضا طیبی رییس جهاددانشگاهی و بسیاری از مسوولان این نهاد و مقامات کشوری و لشگری صبح امروز (27 آذرماه) در دانشگاه علم‌وفرهنگ تهران برگزار شد، از 10 محصول فناورانه‌ی جهاددانشگاهی رونمایی شد.
این 10 محصول فناورانه شامل: خط تولید مته‌های حفاری چاه‌های نفت و گاز، بازوی بارگیری نفت، دکل حفاری چاه‌های نفت، خط تولید (بافت و دوخت) تورهای قفس پرورش ماهی در دریا، کسب فناوری طراحی کارخانه‌های نمک‌زدایی با طراحی و ساخت پایلوت پیشرفته با ظرفیت 25 بشکه در روز، کسب فناوری تولید جرم‌ها و قطعات نسوز و مقاوم به خوردگی، کسب فناوری تولید کربن فعال (اکتیو) از قیر طبیعی کرمانشاه با طراحی و ساخت پایلوت با ظرفیت 100 تن در سال، کسب فناوری رفع آلودگی‌های هیدروکربوری خاک و آب با طراحی و ساخت پکیج پرتابل بازیافت و زیست پالایی خاک‌های آلوده به مواد نفتی، کسب فناوری و تولید جنین منجمد از گاوهای (با نژاد) ممتاز و تشکیل بانک جنین جهت اصلاح نژاد و ارتقای بهره‌وری گله‌های گاو ایران و صادرات جنین و کسب فناوری و تولید آنتی‌بادی‌های اختصاصی برای درمان بیماری اسهال در دام می‌شود.

هم‌چنین در این مراسم از برخی حامیان ۱۰ طرح‌ فناورانه‌‌ی جهاددانشگاهی از جمله مهندس قلمبر دزفولی از شرکت ملی نفت ایران، مهندس حسنی از شرکت پایانه های نفتی، مهندس کوتی از شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب، مهندس حسینی پور از شرکت سرمایه‌گذاری جهاد نصر و مهندس رستمی تقدیر شد.

معرفی اجمالی این 10 طرح و محصول فناورانه در زیر می‌آید:

توسعه دانش فنی و ساخت ماشین بازیافت و زیست‎‌پالایی پسماندهای نفتی
این طرح به‌منظور بازیافت و زیست‌پالایی تولید پسماندهای نفتی که یکی از مشکلات پیش روی صنایع مختلف نفتی در مسیر توسعه صنعت نفت است، رفع ایجاد آلاینده‌های نفتی موجود در این پسماندها که تهدیدی جدی را هم برای محیط‌زیست و هم برای سلامت پرسنل صنعت نفت، توجیه اقتصادی بازیافت این مواد نفتی، استفاده از روش‌های بیولوژیکی (زیست‌پالایی) کم‌هزینه و کاملاً سازگار با محیط‌زیست و افزایش سرعت اجرای عملیات پاک‌سازی در سراسر کشور انجام گرفت.
هم‌چنین طراحی، ساخت، مونتاژ و تست ماشین بازیافت و زیست‌پالایی پسماندهای نفتی با استفاده از توان داخلی در مجتمع تحقیقاتی جهاددانشگاهی انجام گرفته است.
میزان مورد نیاز کشور، 100 دستگاه می‌باشد و میزان اشتغال در صورت استفاده از تولید داخل 130 نفر مستقیم و 400 نفر غیرمستقیم است. هم‌چنین قابلیت صادرات محصول و خدمات آن به خارج از کشور در کشورهای نفت‌خیز حوزه خلیج‌فارس و دریای خزر وجود دارد و کاربردهای آن شامل، بازیافت و پاک‌سازی لجن‌های مخازن ذخیره نفت و فرآورده‌های نفتی، مدیریت پسماندهای حفاری و بازیافت و پاک‌سازی گودال‌های پسماند می‌باشد.
وضعیت کاربرد پروژه در حال حاضر، لجن‌زدایی، لای‌روبی و بازیافت پساب و پسماند نفتی در جزیره‌ی لاوان به کارفرمایی شرکت نفت فلات قاره است.

طراحی، مهندسی و ساخت دکل‌های حفاری خشکی چاه‌های نفت
با توجه به واردات بی‌رویه دکل‌های حفاری توسط پیمانکاران عملیات حفاری از کشور چین در حال حاضر 116 دکل حفاری خشکی در کشور موجود است. صرف‌نظر از بی‌مهری‌های گذشته به ساخت داخل هم‌اکنون برای نگهداشت دکل‌های موجود با طول عمر 40 سال به ساخت حداقل 3 دکل در سال نیاز است و همچنین بایستی هر سال حدود 10 دکل حفاری تحت تعمیرات اساسی قرار گیرد.
جهاددانشگاهی در گام اول، انتقال دانش فنی از طریق تجمیع خرید خارجی (اخذ امتیاز انتقال فناوری در مقابل خرید 60% از تجهیزات سه دستگاه دکل حفاری) را انجام داد و در گام دوم، بومی‌سازی و ارتقای دانش فنی از طریق طراحی و مهندسی مجدد را بر عهده گرفت.
ارزش این بازار حدود 2000 میلیارد تومان می‌باشد که زمینه اشتغال مستقیم و غیرمستقیم متخصصین و تکنسین‌ها را در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان و تجاری در حوزه ساخت، بازسازی و تامین قطعات یدکی فراهم می‌کند.
اولین دکل حفاری با نام دکل 71 فتح با همکاری طرف خارجی تحویل شرکت ملی حفاری ایران گردید که در همان سال نخست 3 چاه در میدان‌های منصوری و قلعه نار حفاری نموده است؛ دومین دکل حفاری با نام 72 فتح توسط متخصصین جهاددانشگاهی ساخته و در حال تحویل اولیه به شرکت ملی حفاری ایران می‌باشد و سومین دکل حفاری با نام 73 فتح در یارد جهاددانشگاهی در حال ساخت است.

کسب فناوری تولید کربن فعال از قیر طبیعی/ احداث واحد نیمه‌صنعتی با ظرفیت 100 تن در سال
کربن فعال یک ماده کربنی با ساختار متخلخل، توانایی جذب مواد آلوده‌کننده از محیط را دارد و کاربردهای آن در نفت، گاز و پتروشیمی، تصفیه آب و پساب، صنایع شیمیایی، صنایع دفاعی (ماسک‌های شیمیایی و ضد شورش)، صنایع هسته‌ای (جذب عناصر رادیواکتیو)، صنایع غذایی، صنایع دارویی، بازیافت طلا و... است.
میزان مصرف کشور در این ماده، 14 هزار تن در سال و میزان تولید داخل، 2000 تن در سال است و ماده اولیه مورد استفاده در دنیا برای تولید کربن فعال، ضایعات کشاورزی و زغال سنگ و در ایران، ضایعات کشاورزی می‌باشد و این فناوری جدید، برای اولین بار در دنیا از قیر طبیعی، کربن فعال تولید می‌کند.
قیر طبیعی نیز یک ماده معدنی، منشأ از نفت خام است و آمریکا، کانادا و ایران مقام اول تا سوم ذخایر جهانی آن را دارا می‌باشند؛ حدود هشتاد درصد قیر طبیعی کشور در استان کرمانشاه است.
مزایای فرآوری قیر طبیعی شامل: کسب ارزش‌افزوده‌ و توسعه‌ی صنعتی و اشتغال‌زایی است و به‌طورکلی توجه به بخش معدن و پرهیز از خام فروشی، می‌تواند یکی از جایگزین‌های مناسب برای ‌نفت باشد.
وضعیت کاربرد پروژه در حال حاضر، کسب فناوری صنعتی تولید کربن فعال از قیر طبیعی و ایجاد اولین فناوری در کشور در حوزه قیر طبیعی، ایجاد یک بازار مصرف جدید جهانی برای قیر طبیعی، احداث یک واحد نیمه‌صنعتی با ظرفیت 100 تن در سال و تامین بخشی از نیاز داخل به کربن فعال و هم‌چنین زمینه‌سازی ایجاد اشتغال پایدار 20 نفر مستقیم و 15 نفر غیرمستقیم در منطقه برای واحد نیمه‌صنعتی است.

بومی‌سازی دانش فنی «تولید آزمایشگاهی جنین» از گاوهای اصلاح نژاد شده/ ایجاد بانک جنین از نژادهای ارزشمند
خشک‌سالی پیش‌رونده و کاهش علوفه و خوراک دام، افزایش جمعیت و واردات سالیانه 150.000 تن گوشت، تسریع شاخص‌های اصلاح نژادی و تکثیر 20 برابری حیوانات ممتاز گله (نسبت به روش فعلی) و نیاز به تکثیر گاوهای شیری و گوشتی ممتاز (تولید حداقل 60 جنین قبل از سن تولیدمثل) از ضرورت‌های اجرای این طرح است.
مراحل اجرای این پروژه شامل: انتخاب حیوانات ممتاز (واردات بهترین‌های جهان)، تکثیر هدفمند حیوانات ممتاز (تولید جنین نر و ماده) و کاشت جنین در حیوانات غیر ممتاز (ارزش‌افزوده) است و کاربرد این فناوری کاهش هزینه تمام‌شده هر واحد شیر و گوشت، خودکفایی در تولید گوشت (برنامه توسعه ششم) و افزایش بهره‌وری و رونق اقتصادی (تا 30% کاهش هزینه‌ها) در صنعت دام‌پروری است.
در حال حاضر، تولید حدود 500 جنین از نژادهای شیری (جرزی) و دومنظوره (سیمنتال)، تولید سفارشی 4000 جنین گاو گوشتی برای یک شرکت خصوصی و درخواست تولید جنین گاومیش توسط مرکز اصلاح نژاد انجام و «گندم»، اولین گوساله جرزی حاصل از این فناوری متولد شده است.
توان تولید فعلی کشور در این زمینه،5000 جنین در سال (بر اساس تولید سفارشی) و میزان مورد نیاز کشور، 150.000 جنین در سال (تولید داخل: 150 دلار، وارداتی: 500 دلار) است و امکان صادرات تا 150.000 جنین در سال (معاد 75 میلیون یورو) در این صنعت وجود دارد.
هم‌چنین میزان اشتغال در صورت استفاده از تولید داخل به‌طور مستقیم، 30 نفر و غیرمستقیم، 60 نفر می‌باشد و قابلیت صادرات به خارج از کشور نیز ممکن خواهد بود.

دستیابی به فناوری نمک‌زدایی نفت خام
بخش اصلی در تاسیسات سطح‌الارضی جهت کاهش آب و آب‌نمک موجود در نفت به‌منظور دستیابی به سطوح استاندارد نفت خام جهت فروش و یا استفاده در پالایشگاه‌ها، ضرورت استفاده از نمک‌زدایی با توجه به پیر شدن چاه‌های نفتی ایران و زیادشدن آب و نمک همراه نفت، افزایش کیفیت و کمیت نفت، کاهش خسارت در ابزار و وسایل در اثر خوردگی و تجهیز کاملا استراتژیک جهت کاهش اثرات تحریم‌ها بر اجرای برنامه‌های نگهداری و توسعه‌ای چاه‌های صنعت نفت از کاربردهای این طرح است.
در حال مذاکره برای ساخت واحد 55000 بشکه در روز، استفاده از سیمولاتور برای تست دیمولسیفایر و سایر پارامترهای فرآیندی بدون از کار افتادن خط و امکان شبیه‌سازی تاثیر دما در فصول مختلف کاری، با استفاده از سیمولاتور وضعیت کاربرد پروژه در حال حاضر است.
در حال حاضر بیش از 80 درصد نفت ایران نمکی می‌باشد و نیاز به نمک‌زدایی دارد؛ نیاز دیگر به علت وجود واحدهای نمک‌زدایی قدیمی یا غیرفعال و توسعه واحدهای فعال و نیاز بعدی به علت وجود چاه‌های نفتی پیر و فرسوده در کشور است.
میزان اشتغال در صورت استفاده از تولید داخل، اشتغال‌زایی به‌واسطه استفاده از توان طراحی مهندسین کشور، اشتغال‌زایی به‌واسطه استفاده از توان و امکانات ساخت داخل کشور، اشتغال‌زایی به‌واسطه راه‌اندازی کارخانه نمک‌زدایی و اشتغال‌زایی به‌واسطه فروش و ارائه خدمات است و قابلیت صادرات به خارج از کشور و فروش سیستم نمک زدا و تجهیزات مخصوصا به کشور عراق و ارائه خدمات وجود دارد.

پروژه تولید آنتی‌بادی‌های درمانی دارو درمانگر گاما/ روشی نوین برای پیش‌گیری و درمان بیماری اسهال در دام
آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از مؤثرترین سلاح‌های انسان در برابر بیماری‌ها هستند؛ امروزه مصرف بی‌رویه و نادرست آن در درمان بیماری‌های انسان و دام منجر به یک تهدید جدی شده است و هرساله حدود ۵۰۰ هزار نفر در سراسر جهان به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاومت پیدا می‌کنند و تعداد آن‌ها به‌سرعت در حال افزایش است. بیماری اسهال در دام‌های تازه متولدشده یکی از عوامل موثر در بروز تلفات و یا از دست رفتن بازده اقتصادی است.
تاکنون 20 دامداری و داروخانه از این محصول استفاده کرده‌اند و سالانه 3000 گوساله با استفاده از این دارو درمان شده‌اند (بالغ‌بر 1000 میلیون ریال در سال از خروج ارز از کشور با عدم خرید انواعی از آنتی‌بیوتیک‌های خارجی صرفه‌جویی شده است).
با برآورد اولیه از آمار دام بزرگ و کوچک در ایران پیش‌بینی می‌شود در سال بیش از دو میلیون از این محصول موردنیاز باشد؛ برای بیش از 30 نفر به‌طور مستقیم و 50 نفر به‌صورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی می‌شود. امکان صادرات این محصولات به کشورهای خاورمیانه (با توجه به پتانسیل‌های موجود در کشورهای همسایه در پرورش دام بزرگ و کوچک) وجود دارد.

دست‌یابی به فناوری ساخت جرم‌های ویژه نسوز
مواد عایق و نسوز به دو صورت مواد نسوز شکل‌دار، آجر و مواد نسوز بی‌شکل، جرم در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
میزان مصرف مواد نسوز و عایق در کشور در حال حاضر، 440 هزار تن در سال، میزان تولید، 330 هزار تن در سال، واردات، 110 هزار تن در سال و میزان نیاز کشور با توجه به سند 1404: 740 هزار تن است.
کسب دانش فنی تولید جرم‌های نسوز وارداتی، استفاده حداکثری از مواد اولیه داخلی، کاهش وابستگی و خروج ارز و ایجاد اشتغال از ویژگی‌های اصلی این طرح است.
هم‌چنین مهم‌ترین کاربردهای جرم‌های نسوز در صنایع آهن و فولاد (نسوزهای کوره‌های فولادسازی کوره‌های القایی و پاتیل‌ها)، صنایع سیمان (نسوزکاری کوره دوار، سیکلون‌ها، پیش‌گرم‌کن‌ها)، صنایع پتروشیمی (نسوزکاری ریفورمرها، واحد بازیافت گوگرد، واحد کراکینگ کاتالیستی و کوره‌ها) و صنایع غیرآهنی (نسوزهای قسمت‌های مختلف کوره و بخش‌هایی از واحد احیا و کوره‌های پیش‌گرم‌کن‌های آلومینیوم و مس) می‌باشد.

راه‌اندازی خط تولید مته‌های حفاری
مته‌ حفاری نوک پیکان صنعت حفاری است و مورد نیاز شرکت‌های حفاری چاه‌های نفت و گاز می‌باشد.
این پروژه در حال حاضر تاییدیه آزمایش میدانی و مجوز تولید انبوه را دارا می‌باشد و راه‌اندازی خط تولید انبوه مته‌های حفاری با دانش کاملا بومی اتفاق افتاده است.
میزان مورد نیاز کشور برای این محصول، 1000 مته در سال و میزان اشتغال در صورت استفاده از تولید داخل،100 نفر متخصص است و این پروژه قابلیت صادرات به خارج از کشور در تمام کشورهای نفت‌خیز مخصوصا عراق، آذربایجان و ترکمنستان را دارا می‌باشد.

طراحی، ساخت، نصب و راه‌اندازی بازوی بارگیری دریایی در صنعت نفت
بازوی بارگیری دریایی یک رباط بسیار بزرگ برای انتقال نفت خام، فرآورده‌های نفتی و میعانات گازی از ساحل به کشتی و برعکس می‌باشد. این تجهیز آخرین حلقه از مجموعه تجهیزات مورد نیاز جهت استخراج و صادرات نفت می‌باشد که خوشبختانه اولین حلقه‌های این زنجیره شامل دکل حفاری و نمک‌زدایی نفت نیز در جهاددانشگاهی بومی‌سازی شده است.
هم‌اکنون، نصب، راه‌اندازی و تجهیز در محل جزیره خارک انجام شده است و این طرح به‌صورت عملیاتی در اختیار پایانه نفتی خارک می‌باشد.
با توجه به اهداف برنامه پنجم در بخش افزایش تولید پالایشگاه‌های کشور و همچنین بحث راه‌اندازی پایانه نفتی جاسک سالانه حداقل 50 دستگاه از این محصول مورد نیاز است و با توجه به نیاز کشورهای صادرکننده و هم کشورهای واردکننده نفت، قابلیت صادرات و ارزآوری بسیاری دارد.
هم‌چنین فرسوده بودن بسیاری از بازوهای بارگیری موجود وعدم همکاری شرکت‌های سازنده خارجی، تعمیرات اساسی و جایگزینی این تجهیزات را از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می‌کند و با راه‌اندازی ﺧﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل، ﺣﺪاﻗﻞ 50 ﻧﻔﺮ به‌صورت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و 500 ﻧﻔﺮ به‌صورت ﻏﯿﺮمستقیم وارد بازار کار می‌شوند.

خط تولید تورهای قفس پرورش ماهی در دریا
با توجه به محدودیت منابع آبی داخل کشور و وجود سواحل دریای خزر، خلیج‌فارس و دریای عمان، پرورش ماهی در قفس از اولویت‌های وزارت جهاد کشاورزی محسوب می‌شود. تور یکی از بخش‌های اصلی قفس پرورش ماهی در دریا است که نقش مؤثری در حفاظت از سرمایه‌گذاری انجام‌شده و بهره‌وری پرورش ماهی، در این روش دارد. به‌طوری‌که با بروز کوچک‌ترین مشکلی در تورهای بدون گره مصرفی، کل سرمایه، امکانات و زمان مصرف‌شده برای پرورش آبزیان محصور در قفس، از بین خواهد رفت.
تاکنون این تورها از کشورهای اروپایی و چین وارد می‌شد که مشکلاتی را برای فعالان صنعت شیلات به وجود آورده بود. تورهای وارداتی از اروپا، قیمت بالایی داشته و زمان تحویل آن‌ها طولانی است. همچنین اغلب تورهای چینی کیفیت مناسبی برای استفاده در قفس‌های پرورش آبزیان در دریا را ندارد، بنابراین در هر دو حالت ریسک و هزینه‌های تولید صنعتی ماهی به روش پرورش در قفس، افزایش می‌یابد.
نمونه تورهای تولیدشده، آزمون‌های کیفی مکانیکی را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند. لذا با دانش فنی کسب‌شده ضمن تولید صنعتی، مراحل ارزیابی عملکرد میدانی این تورهای بومی‌شده در شرایط واقعی دریای خزر، در دست پیگیری است.
قیمت توری که در حال حاضر تولید می‌شود، حدود 30 تا 40 درصد پایین‌تر از نمونه‌های خوب نروژی است و تورهای تولیدی به نحوی است که در این سه سال، با وجود نگهداری و تعمیر نه‌چندان استاندارد بهره‌بردارها، برخی از تورها تا سه دوره در دریا مورداستفاده قرار گرفته است، بدون آنکه تعمیر و نگهداری انجام شود.