اعمال مخصوص و پرفضیلت عید نوروز

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی استان مرکزی؛ نوروز یکی از اعیاد باستانی ما ایرانیان و دارای قدمت بالایی است که از عهد باستان تاکنون با آداب و رسوم خاصی این عید را جشن می گیریم. نوروز مورد توجه آیین مقدس اسلام نیز قرار دارد و در اسلام توجه ویژه ای به این روز شده است و اعمال مختلفی برای نوروز و آغاز سال نو وجود دارد که در این بخش از دین و مذهب نمناک به آنها می پردازیم.

اهمیت نوروز از دیدگاه اسلام

در منابع اسلامی روایات زیادی درباره ایام نوروز آمده است.

امام صادق(ع) در باب اهمیت نوروز در اسلام می فرمایند: نوروز, روزی است که خداوند از بندگانش پیمان هایی گرفت که تنها خدای یکتا را بپرستند و برای او همتا قرار ندهند، و ایمان به رسولان و حجت های خدا و امامان(ع) بیاورند. این روز، روزی است که طوفان حضرت نوح(ع) فرونشست و کشتی آن حضرت بر کوه «جودی» قرار گرفت.

نوروز روزی است که رسول خدا(ص) بت های کافران قریش را در مکّه شکست و پیش از آن حضرت ابراهیم(ع) نیز، در این روز بتهای کافران را درهم شکست. در این روز، رسول خدا صلی الله علیه وآله به اصحاب خود امر کرد که با علی(ع)به عنوان امیرمؤمنان بیعت کنند ( عید غدیر). نوروز، روزی است که قائم آل محمّد(عج) ظاهر خواهد شد.

هیچ روز، نوروز نیست مگر آن که ما در آن روز انتظار فرج می کشیم، زیرا از روزهای ما و شیعیان ما است. آن روز را، مردم عجم حفظ کردند و حرمت آن را نگه داشتند، ولی شما مردم عرب آن را ضایع ساختید.(مستدرک ‏الوسائل ج 6 ، ص 353)

نماز عید نوروز

نماز عید نوروز شبیه به نماز روز جمعه و روز عید غدیر خم است. قرائت سوره حمد و سوره های قدر، کافرون، توحید، فلق و ناس در نماز عید نوروز توصیه شده است و خواندن این سوره ها سبب دفع انواع شرور و بدی ها خواهد شد.(مفاتیح الجنان، اعمال مناسبت ها، نوروز)

امام صادق (ع) فرمود: "چون نوروز شود، غسل کن و پاکیزه ترین جامه های خود را بپوش و به بهترین بوی های خوش خود را معطر گردان. پس چون از نماز های پیشین و پسین و نافله های آن فارغ شدی، چهار رکعت نماز بگذار یعنی هر دو رکعت به یک سلام و در رکعت اول بعد از حمد ده مرتبه سوره قدر( انا انزلناه) و در رکعت دوم بعد از حمد ده مرتبه سوره قل یا ایها الکافرون و در رکعت سوم بعد از حمد، ده مرتبه قل اعوذ برب الناس و قل اعوذ برب الفلق را بخوان و بعد از نماز به سجده شکر برو و این دعا را بخوان:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَ عَلَی جَمِیعِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ بَارِکْ عَلَیْهِمْ بِأَفْضَلِ بَرَکَاتِکَ وَ صَلِّ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ اللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا الَّذِی فَضَّلْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ عَظَّمْتَ خَطَرَهُ اللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِیمَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ حَتَّی لا أَشْکُرَ أَحَدا غَیْرَکَ وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ اللَّهُمَّ مَا غَابَ عَنِّی فَلا یَغِیبَنَّ عَنِّی عَوْنُکَ وَ حِفْظُکَ وَ مَا فَقَدْتُ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَلا تُفْقِدْنِی عَوْنَکَ عَلَیْهِ حَتَّی لا أَتَکَلَّفَ مَا لا أَحْتَاجُ إِلَیْهِ یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ. (مفاتیح الجنان،اعمال عید نوروز، ص 473)

خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست آن‏جانشینان پسندیده، و بر تمام پیامبران و رسولانت، با برترین درودهایت، و ایشان را برکت ده به برترین برکتهایت، و درود فرست بر جانها و تنهایشان‏ خدایا بر محمّد و خاندان محمّد برکت ده، و به ما در این روز برکت ده که آن را برتری و کرامت و شرافت دادی، و مرتبه‏اش را بزرگ نمودی.

خدایا به من برکت ده، در آنچه به من نعمت دادی، تا احدی را جز تو سپاس نگویم، و در روزیام بر من وسعت ده، ای صاحب بزرگی و بزرگواری. خدایا هر آنچه از من غایب شده باک نیست مبادا کمک و نگهداریات‏ از من غایب گردد، و هرچه را گم کرده‏ام، یاریات را بر آن از من گم مساز تا در آنچه به آن نیازمند نیستم، خود را بر زحمت‏ نیفکنم، ای صاحب بزرگی و بزرگواری.

یا مقلب القلوب و الابصار از اعمال عید نوروز

در برخی از روایات اسلامی آمده است که باید در وقت تحویل سال نو، این دعا را بخوانید: “یا مقلب القلوب والابصار، یامدبراللیل والنهار، یامحول الحول والاحوال، حول حالناالی احسن الحال “؛ ای کسی که تحوّل دل ها و گردش چشم ها در دست توست. ای تدبیر کننده شب و روز و ای تغییر دهنده سال و حال، حال ما را به بهترین حال، تغییر ده!

در این دعا از خدا که قدرت تحویل اسوءالحال به احسن الحال دارد. می خواهیم تا نظام هستی انسان را نیز به احسن الحالات تبدیل کند.

دعای عید نوروز

آغاز دعای مخصوص عید نوروز با درود و صلوات بر پیامبر است و با فرستادن درود بر ارواح و اجساد ایشان ادامه می یابد. ‏در این دعا آمده است: "هَذَا الَّذِی فَضَّلْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ عَظَّمْتَ خَطَرَهُ " این فراز با اندکی جابجایی در کلمات در دعای مخصوص ماه مبارک رمضان، ماه نزول قرآن نیز آمده است.‏

فراز پایانی دعای مخصوص عید نوروز

" اللَّهُمَّ مَا غَابَ عَنِّی فَلا یَغِیبَنَّ عَنِّی عَوْنُکَ وَ حِفْظُکَ وَ مَا فَقَدْتُ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَلا تُفْقِدْنِی عَوْنَکَ عَلَیْهِ حَتَّی لا أَتَکَلَّفَ مَا لا أَحْتَاجُ إِلَیْهِ یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ"؛ در عید نوروز حضرت سلیمان(ع) انگشتری خویش را پس از مدتی پیدا کرده است پس به همین دلیل در این دعا سخن از گم شدن و گمشده ها به میان می آید.

‏انجام غسل و گرفتن روزه در عید نوروز

غسل روز عید نوروز یکی از غسل های مستحب است.

امام صادق(ع) در این باره فرمودند: در روز عید نوروز غسل بنما و بهترین و پاکیزه ترین لباس های خود را بپوش و به بهترین بوهای خوش، خود را خوشبو گردان و در آن روز روزه بدار.(مفاتیح الجنان، اعمال عید نوروز،ص 473)

در کتب های مختلفی درباره غسل روز نوروز احادیث و روایات نقل شده است. این کتب عبارتند از:کتاب «الدروس» از مرحوم شهید، کتاب «البیان» کتاب«مصباح المتهجد»، کتاب «المهذب»، کتاب«جامع اللشرایع»، کتاب «شرح لمعه» از مرحوم شهید ثانی، کتاب «کشف اللثام»، کتاب «حبل المتین»، کتاب «مدائن»، مرحوم علامه فهامه شیخ محمد حسن در کتاب «جواهر کلام»، کتاب «عروة الوثقی» و کتاب «المجتهد»؛ گرفتن روزه و خواندن نماز در روز عید نوروز مستحب است و اگر کسی اعمال عید را به درستی انجام دهد خداوند گناهان پنجاه ساله وی را می آمرزد و حاجات او را بر آورده می سازد.

دفع بلا و کسب سلامتی

برای دفع بلا و کسب سلامتی در طول سال بر روی کاغذ، سلام علی آل یاسین، سلام علی نوح فی العالمین، سلام علی ابراهیم، سلام علی موسی و هارون، سلام قولا من رب رحیم، سلام علیکم طبتم فادخلوها خالدین، سلام هی حتی مطلع الفجرنوشته و بعد این نوشته ها را با آب زمزم و یا باران بشوید و آب آن را به افراد خانواده بدهید.

دیگر اعمال عید نوروز

دعای چهل و سوم صحیفه کامله
ترک گناه
تطهیر ظاهر و باطن
نظافت لباس و خانه و محیط کار
تغییر روش‌های غلط زندگی
تجلیل از والدین
دید و بازدید وصله ارحام
اداء حقوق الناس
راضی شدن از مردم و راضی نمودن دیگران
شاد نمودن دلها
عیادت مریض
دستگیری از فقرا
ذکر و توجه قلبی و لسانی به خداوند متعال
توسل به اهل البیت(ع)

توصیه برخی از امامان و مراجع تقلید درباره آداب تحویل سال نو

حضرت علی(ع) می فرماید: “کل یوم لا یعصی الله فیه فهو یوم عید.” پس در هر روزی که در آن گناه انجام نشود عید است.(نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره 428). در روایات نیز آمده است روزی برای حضرت علی(ع) هدیه ای آوردند، حضرت فرمود این چیست؟ گفتند:ای امیر المؤمنین، امروز نوروز است. فرمود هر روز را برای ما نوروز قرار دهید.

امام صادق(ع) درباره نوروز فرموده است: هیچ نوروزی نیست که ما در آن متوقع گشایش و فرجی نباشیم زیرا نوروز از روزهای ما و شیعیان ما است.(بحارالانوار، ج 14)

امام خمینی(ره) در یکی از پیامهای نوروزی می فرماید: “این عید، هر چند یک عید اسلامی نیست ولی اسلام آن را نفی نکرده است.”(صحیفه امام، ج17، ص368-370)

نوروز از دیدگاه علما

روش مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی(ره)

ایشان قبل از تحویل سال 365 مرتبه دعای «یا مقلّب القلوب» را می خواندند و این روز را روزه می گرفتند و با تربت امام حسین علیه السلام افطار می کردند.

آیت الله جوادی آملی حفظه الله

ایشان در موقع تحویل سال این دعا را می خواندند: «یا مقلّب القلوب و الابصار یا مدبّر الّیل و النّهار یا محوّل الحول و الاحوال، حوّل حالنا الی احسن الحال».

حضرت آیت الله العظمی مظاهری

ایشان بهترین چیزها در موقع تحویل خواندن دعای «یا مقلّب القلوب و الابصار یا مدبّر الّیل و النّهار یا محوّل الحول و الاحوال، حوّل حالنا الی احسن الحال». نماز و توبه از گناهان می دانست.